Yanlışsız Öğretim Yöntemleri

Sabit bekleme süreli öğretim.

Eşzamanlı ipucu ile öğretim.

Artan bekleme süreli öğretim.

Davranış öncesi ipucu ve sınamayla öğretim.

Davranış öncesi ipucu ve silikleştirmeyle öğretim.

Aşamalı yardımla öğretim.

İpucunun giderek arttırılmasıyla öğretim.

İpucunun giderek azaltılmasıyla öğretim.

Silikleştirme :

İpucunda silikleştirme,
Pekiştireçlerde silikleştirme,
Uyaranda silikleştirme.

Sabit Bekleme Süreli Öğretim:

İlk aşama: 0 sn. bekleme süreli (eş zamanlı ipucu) öğretimler yapılır. Bu oturumların sayısı öğretmen tarafından belirlenir.

Örn:

“kırmızı olanı al” yönergesiyle birlikte kırmızı olan nesneye dokunularak işaret ipucu verilir.
Öğrencinin kırmızı olanı alması beklenir.( doğru tepkiye pekiştireç sunulur.)
İkinci aşama: Sabit bekleme süreli öğretimlere geçilir. Bu öğretimlerde sabit süre öğretilecek becerinin ve öğrencinin özelliklerine göre belirlenir.7-8 sn. ye kadar olabilir.

Örn:

“kırmızı olanı al” yönergesi verilir. 5 sn beklenir kırmızı olan nesneye dokunularak işaret ipucu verilir.
Bekleme süresi içinde doğru tepki verirse pekiştireç sunulur.
Öğrencinin kırmızı olanı alması beklenir.( doğru tepkiye pekiştireç sunulur.)
Sabit bekleme süreli öğretim oturumlarında ipucundan önceki doğru tepkiler yapabildikleri olarak kaydedilir.

Bütün oturumlarda aynı yönerge ve ipuçları kullanılır; bu nedenle yönerge ve ipuçları daha önceden belirlenmelidir.

Bekleme süreli öğretimlerde çocuğun bekleme becerisine sahip olması önkoşuldur.

Eş Zamanlı İpucuyla Öğretim:

“0” sn. bekleme süreli oturumlardan oluşur.

Davranış öncesi ipucu ve sınamayla öğretimin sistematik halidir.

Fark :

Başlamadan önce performans alımı yapılır.
Bu yöntemde her zaman ipucu verilir.
Önce sürekli pekiştirmelerle sonra sonra bu pekiştireçler silikleştirilerek öğretim süreci hızlandırılır.

Artan Bekleme Süreli Öğretim
İlk aşama: 0 sn. bekleme süreli (eş zamanlı ipucu) öğretimler yapılır. Bu oturumların sayısı öğretmen tarafından belirlenir.

Örn. :

“kırmızı olanı al” yönergesiyle birlikte kırmızı olan nesneye dokunularak işaret ipucu verilir.
Öğrencinin kırmızı olanı alması beklenir.( doğru tepkiye pekiştireç sunulur)
İkinci aşama: İpucunu verme süresi giderek arttırılır.(Maksimum geciktirme aralığına kadar)

Örn:

Yönerge verilir: “kırmızı olanı al” 2 sn. beklenerek işaret ipucu verilir.( birkaç deneme tekrar edilir)
Yönerge verilir: “kırmızı olanı al” 4 sn. beklenerek işaret ipucu verilir.( birkaç deneme tekrar edilir)
Yönerge verilir: “kırmızı olanı al” 6 sn. beklenerek işaret ipucu verilir.( birkaç deneme tekrar edilir)
Yönerge verilir: “kırmızı olanı al” 8 sn. beklenerek işaret ipucu verilir.( birkaç deneme tekrar edilir)
Öğrenci bağımsız olarak ölçütü karşılayıncaya kadar ipucunu bekleme süresi arttırılır.
Artan bekleme süreli öğretim oturumlarında ipucundan önceki doğru tepkiler dikkate alınırken uygulama sırasında ipucu sonrası ve öncesi doğru tepkiler pekiştirilir.

Davranış Öncesi İpucu ve Sınamayla Öğretim:
Özellikle otizmde etkili olduğu gözlenmiştir. İki aşamalıdır;

İlk aşama: 0 sn. bekleme süreli (eş zamanlı ipucu) öğretimler yapılır. Bu oturumların sayısı öğretmen tarafından belirlenir.

Örn. :

İkinci aşama: İpucunun tamamen ortadan kalktığı sadece yönergenin sunulduğu oturumlardır.

Örn:

“kırmızı olanı al” yönergesi verilir ve doğru tepki vermesi beklenir.
Her iki aşamadaki doğru tepkiler pekiştirilir. Ancak; birinci aşamada daha az yoğun pekiştirilirken (aferin), ikinci aşamada daha yoğun pekiştireçler verilebilir. (aferin + çak )

Davranış Öncesi İpucu ve Silikleştirmeyle Öğretim:
Çeşitli düzeyde zihinsel özürlülük, görme engeli ve çok engellilik durumunda etkili bir öğretim yöntemidir.

İlk aşama: İpucu ve yönerge birlikte sunulur. Bireyin doğru tepkileri sürekli pekiştirilir.

Örn. :

“kırmızı olanı al” yönergesiyle birlikte kırmızı olan nesneye dokunularak işaret ipucu verilir.
Öğrencinin kırmızı olanı alması beklenir.( doğru tepkiye pekiştireç sunulur)
İkinci aşama: Ardından uygulamacı bireyin doğru tepki ve sayısını dikkate alarak ipucunu silikleştirmeye başlar. Silikleştirme; deneme oturumlarında ya da ipucunun yoğunluğu, şiddeti vb. özelliklerinde yapılır.

Örn:

“ kırmızı olanı al” denerek uzaktan işaret edilir.
“ kırmızı olanı al” denerek kafa hareketiyle işaret edilir.
“ kırmızı olanı al” denerek gözle işaret edilir.
“ kırmızı olanı al” denerek beklenir.
Bu denemelerin her birinde ölçüt karşılanınca bir diğerine geçilir.

Aşamalı Yardımla Öğretim:

Otizm ve gelişimsel gerilik gibi engel gruplarında etkili bir yöntemdir. Çoğunlukla zincirleme davranışların öğretiminde kullanılır.

İlk aşama: Uygulamaya ipucu sunularak başlanır.

“kırmızı olanı al” yönergesiyle birlikte kırmızı olan nesneye dokunularak işaret ipucu verilir.
Zamanla ipucu ortadan kaldırılır. Bu yöntemi diğer yöntemlerden ayıran nokta uygulamacının çocuğun gösterdiği performansa bağlı olarak ipucunu sunup sunmamaya, ipucu türü ve miktarında değişiklik yapıp yapmamaya ilişkin anlık kararlar almasıdır. Uygulamacı bu süreci çocuğun yönergeye bağımsız tepkide bulunmasını sağlayana kadar devam ettirilir.

Örn:

“ kırmızı olanı al” denerek kırmızı olan nesneye dokunulur.
“ kırmızı olanı al” denerek uzaktan işaret edilir.
“ kırmızı olanı al” denerek kafa hareketiyle işaret edilir.
Öğrenci yapamadığında tekrar dokunarak işaret edilmeye dönülebilir.
Aşamalı yardımla öğretimde doğru tepkilerin tümü pekiştirilmelidir.

İpucunun Giderek Arttırılmasıyla Öğretim
Genelde zincirleme davranışların öğretiminde kullanılmaktadır.

En düşük düzeyde sunulan ipucunun giderek arttırılmasıdır. Gerektikçe ipucunun türü ve yoğunluğu değiştirilerek davranışın kazandırılması sağlanır.

Örn:

“kırmızı olanı al” yönergesi verilir ve beklenir. ( Yapamadığını varsayalım.)
“ kırmızı olanı al” yönergesi verilir ve gözle işaret edilir.(Yapamadığını varsayalım)
“ kırmızı olanı al” yönergesi verilir ve kafa hareketiyle işaret edilir. ( yaptığını varsayalım) pekiştireç sunulur.
Doğru tepkiler hangi ipucu düzeyinde verilirse verilsin pekiştireç sunulmalıdır.

İpucunun Giderek Azaltılmasıyla Öğretim

Bireyin doğru tepkide bulunmasını sağlayan en yüksek düzeyde ipucu verilerek öğretime başlanır. Zamanla ipucu ortadan kaldırılır. Birey bedeni üzerinde en fazla kontrol gerektiren ipucundan en az kontrol gerektiren ipucuna doğru bir ipucu hiyerarşisi izleyerek ipuçları azaltılır.

Örn:

“ kırmızı olanı al” yönergesi ile birlikte elinden tutularak fiziksel yardım verilir.
“ kırmızı olanı al” yönergesi ile birlikte dirseğinden tutularak fiziksel yardım verilir.
“ kırmızı olanı al” yönergesi ile birlikte dokunularak işaret ipucu verilir.
“ kırmızı olanı al” yönergesi ile birlikte kafa hareketiyle işaret ipucu verilir.
“ kırmızı olanı al” yönergesi ile birlikte göz hareketiyle işaret ipucu verilir.
“ kırmızı olanı al” yönergesi verilir.

Her doğru tepki pekiştirilmelidir. Ancak uygulamacı daha sonra ayrımlı pekiştirmeler yapmalıdır.